Các dụ ngôn của Tin Mừng Luca chương 15 phản ánh một tình yêu dường như phi lý: tại sao lại bỏ lại 99 con chiên trong hoang địa để đi tìm chỉ 1 con chiên đi lạc?! Tại sao trả lại mọi thứ như trước đó cho đứa con đã phung phí tất cả gia sản thừa kế với bọn điếm, như lời chất vấn của người con cả (x. Lc 15,30)?!
Cũng vì những bức xúc ấy mà Đức Giêsu đã kể 3 dụ ngôn trên. Dụ ngôn mà chúng ta nghe hôm nay trước kia được gọi tên là “Đứa con hoang đàng”, nay được đổi tên là “Tình phụ tử”. Đúng là tình phụ tử của Thiên Chúa là đỉnh cao của dụ ngôn, nhưng mục đích mà dụ ngôn nhắm tới không phải là người cha, mà là anh con cả. Bối cảnh của các dụ ngôn là các kinh sư và Pharisêô xầm xì vì Đức Giêsu giao tiếp thân thiện với những người bị coi là tội lỗi. Vì thế, khi kể dụ ngôn này, Đức Giêsu ví họ như người con cả và khuyên họ cũng hãy yêu thương những người tội lỗi, giống như người cha là Thiên Chúa đã làm, và chính Đức Giêsu cũng làm như Chúa Cha.
Trong khi người cha thấy đứa con tội lỗi từ xa thì đã chạy ra đón, người con cả thì đưa ra lý lẽ cho thấy tình thương của người cha là không hợp lý. Vì thế, anh ở ngoài xa, không chịu vào nhà, không muốn vào hiệp thông với niềm vui của cả nhà! Từ sự phản kháng người em, người anh đã phản kháng cả người cha nữa khi bắt bẻ cha không cho anh con dê nhỏ để vui với chúng bạn, trong khi anh có biết bao công khó cho tài sản của cha! Anh không hiểu rằng cha anh đã coi những gì của ông cũng là của các con rồi.
Khi người ta đố kỵ với anh chị em của mình, thì họ cũng phản kháng cả Thiên Chúa nữa, vì Thiên Chúa không làm như họ! Những người lãnh đạo Do Thái không chấp nhận hình ảnh Thiên Chúa như Đức Giêsu trình bày, do đó, họ loại trừ Đức Giêsu như là Đấng Mêsia và loại bỏ cả Thiên Chúa được Đức Giêsu mạc khải, để giữ lại vị Thiên Chúa như họ muốn!
Khi không hiểu được, không cảm nhận được tình yêu dường như phi lý của Thiên Chúa dành cho mọi người, cho bản thân mình cũng như cho những người mà họ lên án, thì người ta vẫn còn công kích, phỉ báng, loại trừ tha nhân. Người ta không chấp nhận Thiên Chúa cư xử tốt với người mà họ lên án, do đó, họ không đi vào được niềm vui của Thiên Chúa với mọi người!
Lm. Giuse Nguyễn Trọng Sơn
