Bối cảnh của lá thư thứ nhất Gioan là các lạc giáo đang lan tràn giữa các cộng đoàn kitô hữu. Vào cuối thế kỷ I, nhiều người cho rằng không thể có chuyện Thiên Chúa mang lấy thân xác con người, bởi vì với văn hoá Hy Lạp ảnh hưởng sâu rộng thời đó thì thân xác nói riêng và vật chất nói chung là xấu xa, vì là sản phẩm của vị thần linh nổi loạn chống lại Thiên Chúa. Vật chất, thân xác là thứ hèn hạ nên không thể ảnh hưởng đến linh hồn, vì thế, cứ ăn chơi, cứ dâm ô! Con người ta được cứu độ không phải do ai khác, mà là do tự bản thân mình: ai ý thức được nguồn gốc thần linh của linh hồn thì tự mình được cứu độ. Đó là thuyết Ngộ Đạo.
Tác giả lá thứ thứ nhất này khẳng định với các kitô hữu về giáo lý nền tảng là: Thiên Chúa chính là Cha yêu thương họ, đã cho Ngôi Hai nhập thể làm người để cứu độ con người. Vì thế, Ngôi Lời Nhập Thể và cái chết trên thập giá của Ngài chính là Đấng Cứu Độ con người. Lối sống theo dục vọng và đam mê chỉ mang đến huỷ diệt. Chỉ khi tin vào Ngôi Lời Nhập Thể mới được cứu độ, mới được đưa vào sự sống vĩnh cửu. Hình ảnh của nữ tiên tri Anna dành cả đời để chờ đợi và giới thiệu Ngôi Lời Nhập Thể là một gương mẫu.
Con người ta quay cuồng trong một thế giới tiêu thụ, hưởng thụ, đề cao sự phóng túng của tính dục và tìm cách bảo vệ cho lối sống của mình bằng những chủ trương này hay chủ trương khác. Nhưng rồi, con người cũng cảm thấy bất lực. Họ không bình an, không thể tự mình cứu lấy mình. Người ta cần đến ơn cứu độ từ Thiên Chúa, cần sống theo giáo huấn của Chúa Giêsu Kitô, vì đó mới là con đường để sống và để đi vào sự sống vĩnh cửu.
LP. Giuse Nguyễn Trọng Sơn
