Bất lương và làm cho nên công chính
Am 8,4-7; 1Tm 2,1-8; Lc 16,1-13
Chúa Nhật Tuần XXV - Mùa Thường Niên C, 21/09/2025
Trước dụ ngôn ông quản gia bị cho thôi việc, người ta lúng túng để giải thích hai điều xem ra nghịch lý, một đàng thì ông này bị Đức Giêsu gọi là bất lương, đàng khác thì Ngài lại khen là ông khôn ngoan! Có cách giải thích dựa vào thói tục Do Thái để cho thấy việc ông bảo các con nợ viết văn tự giảm số nợ xuống không có gì là sai cả. Và như vậy, Đức Giêsu khen ông khôn ngoan là không có gì mâu thuẫn. Nhưng nếu giải thích như thế, nếu ông này là đúng, thì Đức Giêsu đã không gọi ông là “bất lương” (Lc 16,8). Phải chăng, điều làm ông trở thành bất lương xảy ra trước đó và vì thế mà ông bị cho thôi việc, nhưng Đức Giêsu đã không đề cập đến, chứ không phải là chuyện được kể trong dụ ngôn. Điều ấy bản văn không nói nên không chắc, nhưng có điều là sau khi nói về cách ứng xử của ông này thì Đức Giêsu mới gọi ông là “bất lương”. Ngoài ra, bản văn dùng cùng một từ “khôn ngoan” (phronimōs) để nói về con cái đời này và con cái ánh sáng: “con cái đời này khôn khéo hơn con cái ánh sáng khi xử sự với người đồng loại.” (16,8). Như vậy, dù nói thế nào thì dụ ngôn vẫn muốn nói rằng ông quản gia là bất lương.
Vậy bất lương là gì? – Là tìm cách trục lợi cho mình cách trái lẽ và làm thiệt hại đến người khác. Đoạn trích sách Amốt nói về những người giàu có bất lương khi trục lợi trên người nghèo, chèn ép họ. Việc tuân giữ luật ngày nghỉ giúp họ yên lương tâm mà ở lại trong tình trạng bất lương ấy. Còn trong bài Tin Mừng thì ông quản gia trục lợi cách trái phép trên tài sản của ông chủ. Động lực cho những hành vi bất lương là lợi ích cá nhân, khiến người ta bất chấp quyền lợi chính đáng của người khác. Còn thư thứ nhất gửi cho Timôthê thì nói Thiên Chúa muốn cho mọi người được cứu độ và thực hiện qua hành vi tự hiến của Đức Giêsu! Tội lỗi, nói cách nào đó là hành vi bất lương. Để chữa trị tội lỗi, để tha thứ tội lỗi của con người, Thiên Chúa thực hiện bằng cách tự hy sinh vì con người!!! Sự công chính được mang lại cho con người không phải bằng cách trừng phạt con người bất lương, nhưng bằng cách chính Thiên Chúa tự hiến vì họ! Một cách hành động thật lạ lùng: Thiên Chúa hy sinh chính mình để đáp lại con người đi tìm kiếm chính mình cách điên cuồng!
Lm. Giuse Nguyễn Trọng Sơn
